Gündem Fethiye / MUĞLA (İGFA) – Muğla’nın Fethiye ilçesine bağlı Yeşilüzümlü Mahallesi’nde Eti Elektrometalurji A.Ş. tarafından yapılması planlanan Krom Konsantre Tesisi projesine verilen “Çevresel Tesir Değerlendirmesi (ÇED) gerekli değildir” kararına karşı başlatılan davada mahkeme heyeti maden mühendisliği uzmanından ikinci kere rapor talep etti.
Mahkemenin 7 Mart 2024 tarihli kararında, maden mühendisliği disiplini açısından ek eksper raporunun gereğinin yerine getirilmediği, maden mühendisi uzmanının kâfi inceleme ve değerlendirmeyi yapmadığı belirtildi.
Kararın münasebetine ait ise mahkeme birinci eksper raporuna referans verdi. Bu raporda maden mühendisliği ve etraf mühendisliği eksperleri ÇED gerekli değildir kararının uygun olduğu tarafında görüş bildirmişti.
Jeoloji mühendisliği, ziraat mühendisliği ve orman mühendisliği uzmanları ise projenin etrafa olumsuz tesirinin olacağını, proje tanıtım evrakının birçok eksiklik içerdiğini ve yetersiz hazırlandığını belirtmişti. Ayrıyeten, projenin orman yapısı ile yüzey ve yeraltı sularına olumsuz tesirlerinden ötürü olumsuz olarak görüş bildirmişti.
“YETERLİ ARAŞTIRMA YAPILMAMIŞ”
İlk eksper raporunun akabinde, mahkeme bu sefer sırf maden mühendisliği ve orman mühendisliği eksperlerinden ek rapor istemişti. Ek raporun akabinde ise jeoloji mühendisliği tarafından maden alanının jeolojik ve hidrolojik açıdan yapısına yönelik olarak kâfi bilgi bulunmadığı ve kâfi araştırmanın yapılmaması nedeniyle birçok bahsin bilinmediği belirtildi.
Ayrıca maden mühendisliği disiplini açısından oluşturulabilecek çevresel tesirlerin de kâfi seviyede anlatılmadığı, dava konusu alan ve etrafında bulunan kireç taşlarının geçirimli ve karstik özellikli olduğu, madencilik faaliyetlerinin yer altı sularını olumsuz etkileme potansiyeli bulunduğu söylendi.
“ATIK SU FETHİYE İLÇE MERKEZİNE ULAŞARAK BÖLGENİN YER ALTI SUYU HAVZASINI KİRLETEBİLİR”
Ziraat mühendisliğinin de maden mühendisliği disiplini açısından yetersiz bilgiye vurgu yaptı. Bölgenin jeolojik ve hidrolojik yapısına dair yetersiz bilginin proje müddetince kusurlu yorumlara neden olacağı lisana getirildi.
Bu durumun ise atık suyun yer altı suyuna karışmasına, dere yatağı vasıtası ile Fethiye ilçe merkezine ulaşarak bölgenin yer altı suyu havzasını kirleteceği ihtimalinin bulunduğu belirtildi.
“SOMUT BİLGİLERE DAYALI AÇIKLAMA YAPILMALI”
Bu nedenle, kelam konusu madencilik faaliyetinin eksik sorulara cevap verecek biçimde, somut nitelikli tespitlere ve somut datalara dayalı açıklama yapılarak mahkemeye sunulmasına karar verildi.
Somut datalara dayalı açıklama yapılması istenen başlıklar ise şu şeklide sıralandı:
Söz konusu madencilik faaliyeti sebebiyle atık suların yeraltı suyuna karışmasına yol açılıp açılmayacağı,Atık suların alıcı ortama rastgele bir geçişi ve ziyanı olup olmayacağı,Maden pasa depolama kademesinde alıcı ortama geçişi ve etrafa ziyanı olup olmayacağı,Alıcı ortama ve yer altı sularının olumsuz etkilenmesine yol açılıp açılmayacağı,Bu mevzuda mevcut ise Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü’nün görüşünün de dikkate alınmasının, proje tanıtım evrakı kapsamında proses atıklarının depolanması için yapılan planlamanın, alınacak tedbirler ve uyulması taahhüt edilen beyanlara uyulmasının, geçerli tüm yönetmeliklere uygun hareket edilmesinin, uzman raporunda Jeoloji/Hidroloji Mühendisliği ile Ziraat Mühendisliğince belirtilen ziyanların önlenmesinde kâfi olup olmayacağı.
NE OLMUŞTU?
Eti Elektrometalurji A.Ş tarafından yapılmak istenen proje için 4 Mart 2022 tarafından ÇED süreci başlatılmıştı. Bu kapsamda hazırlanan proje tanıtım belgesini Muğla Valiliği uygun bularak projeye 3 Ağustos 2022 tarihinde ÇED gerekli değildir kararı vermişti.
Fethiye Ekolojik Ömür Derneği ve Yeşilüzümlü’de yaşayan yurttaşlar, eksik olarak hazırlandığını savundukları proje tanıtım belgesi üzerinden verilen ÇED gerekli değildir kararına karşı Muğla Valiliği’ne dava açmış, dava kapsamında 20 Ekim 2022’de bölgede eksper keşfi yapılması karar verilmişti.
13 Haziran 2023 tarihinde eksper incelemesi yapılmış, uzmanların raporu ise 12 Eylül 2023 tarihinde mahkemeye sunulmuştu. Raporun akabinde 15 Ocak 2024 tarihinde davanın duruşması Muğla 2. Yönetim Mahkemesi’nde görülmüştü.
İlk uzman raporunun mahkemeye sunulmasının akabinde mahkeme, 18 Ocak 2024 tarihli kararında projenin maden mühendisliği ve etraf mühendisliği açısından tekrar değerlendirmesini ve ek rapor hazırlanmasını istemişti.
Bu raporda, maden mühendisliği eksperi bölgede krom tesisine karşı olumlu görüş verirken orman mühendisliği eksperi ise olumsuz görüş vermişti. Raporu inceleyen mahkeme, 7 Mart 2024 tarihinde verdiği kararda maden mühendisi uzmanının raporunu yetersiz bularak yine rapor düzenlemesini istemişti.
PROJE TANITIM BELGESİ NE SÖYLÜYOR?
Proje Tanıtım Dosyası’nda Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından 15 Mayıs 2017 tarihinde verilen işletme ruhsatının mühletinin 15 Mayıs 2047, yani 30 yıl olduğu belirtildi. Ruhsat alanı içindeki ÇED alnının büyüklüğü ise 9,85 hektar.
FETHİYE’NİN SEKİZDE BİRİ BÜYÜKLÜĞÜNDEKİ ALANDA MADEN İŞLETME RUHSATI 30 YILLIĞINA ŞİRKETE VERİLDİ
Fethiye’nin yüzölçümü 875 kilometrekare, yani 87 bin 500 hektar. Şirkete verilen maden ruhsatı bölgesinin büyüklüğü ise 11 bin 239 hektar. Bu büyüklük Fethiye’nin yaklaşık olarak sekizde birine denk geliyor.
ÇED ALANINDA 10 BİN AĞAÇ KESİLECEK
Proje tanıtım evrakına nazaran, ÇED alanının tamamı devletin karar ve tasarrufu altında olan ve orman sayılan alanlardan oluşuyor. Bölgede ise kızılçam ormanları hakim.
Proje anıtım belgesinde projenin hayata geçirilebilmesi için yaklaşık olarak 10 bin ağacın kesileceği belirtildi.