Pınar Eğilmez’in üçüncü romanı ‘Gece Geçen Gemi’, Karakarga Yayınları tarafından yayımlandı. Muharrir, romanı yazarken gayesinin gece geçen gemiler üzerinden okurun kendi acısı ile temas edebilmesi ve kendi içinde bastırdığı sesleri duyabilmesi olduğunu söyledi.
Pınar Eğilmez ile ‘Gece Geçen Gemi’yi konuştuk.
Dört benzemez karakterin, dört benzemez aşkını anlatan ‘Gece Geçen Gemi’yi yazma fikri nasıl doğdu? Kitabın ortaya çıkış sürecinden bahseder misiniz?
Romandaki karakterler, romanın kendisinden daha eski. ‘Gece Geçen Gemi’, benim üçüncü romanım ancak Hikmet, Füsun ve Arif Dede karakterleri, benim birinci romanımdan beri kurgu dünyasında yaşıyorlar. ‘Gece Geçen Gemi’ ile onları, hayatlarının öbür bir devrine taşıdım. Karakterlerim, kitaplarımın ortasında gezinse de üç romanımın üçünün de kendi içlerinde kurgu bütünlüğüne sahip olduklarını belirtmek isterim. Okur, istediğini istediği sıradan veyahut yalnızca birini okuyabilir.
‘Gece Geçen Gemi’yi yazmak için üretim hayatıma sağlam bir orta verdiğimi söyleyebilirim. Birinci iki romanım, zihnimde bir kaçak oluşmuşçasına hatta benim hayat planlarımdan bağımsız, birer yıl ortayla peş peşe çıktılar. Bir başka deyişle birinci iki romanım, başıma geldi diyebilirim. Çok da sevildiler. Benim için değerli insanlardan “Bu önümüzdeki şey, güzel edebiyat” övgüsü aldım. Sonu muvaffakiyet ve tatmin de olsa kolay kolay kendini akışa bırakamayan ve çeşitli obsesyonları olan Pınar’a, bu kitaplarının neredeyse kendinden bağımsız başarısı enteresan bir biçimde uygun gelmedi. Bir durdum. Yani lisana kolay altı yıl durdum. Durmalara doyamadım. Bu duraklama değil, yekten durma dönemime geri dönüp baktığımda bir müellif olduğum gerçeği ve bunun sorumluluğunu hazmetmeye çalıştığımı görüyorum. Zira benim edebiyat dünyasına teşebbüs pek sıradan değildi. Yani şöyle değildi; bir genç bayan var, çocukluğundan beri müellif, mecmualara hikayeler gönderir, birinci roman denemesini beğenmez çöpe atar lakin ikincisinde cüret bulur ve bir editörle paylaşır, hayalleri ve gayeleri vardır ve sonunda bunları adım adım gerçekleştirir. Hayır, ben hayatımın bir periyodunda acıdan geberiyordum, yazmak üzerine hiçbir hayalim yokken, biraz kendimi unutabilmek için bir kurgu cihanı yarattım, orada serinlerken müellif hem de sağlam bir müellif olduğum gerçeği ile karşılaştım. Bir de kolumdan tutup beni orta yere attılar. Dediler, “Evet, öylesin”. Elim ayağım birbirine karıştı. Bu nasıl öykü derseniz, evet bu türlü, benim öyküm de bu. Zira bazen, birtakım beşerler yeteneklerini öz-sabotaj denecek ölçüde bastırırlar. Çeşitli sebepleri vardır.
Sorunuza dönecek olursak, ‘Gece Geçen Gemi’; tüm olan biteni hazmetme, sorumluluk alma ve bu sefer bir yaratım patlamasından fazla anlatmak istediğim kedere hakim olarak, ipleri elime alarak geri dönme dönemime denk geldi. Bu bağlamda bu roman, benim için çok değerlidir. Zira ruhsal gereksinim ve kabiliyetin ötesinde ben de etkin olarak, itinayla buradayım.
‘AMACIM GECE GEÇEN GEMİLER ÜZERİNDEN OKURUN KENDİ ACISI İLE TEMAS EDEBİLMESİ’
Kitapta bir çöküş hikayesini, travmaları, aşkı ve biraz da ziyan olmayı kapsayan bir kıssa bekliyor okuyucuyu. Bu kitap ile sizin vermek istediğiniz temel iletiler neydi?
Kitapta dış çeperden merkeze hakikat her katmanın kendi iletisine işaret ettiğini söyleyebilirim. Lakin manyetik alanın en ağır olduğu çekirdeğe indiğimizde “Ziyan olmak nedir?” soru cümlesi, kendi etrafında çılgınca dönüp duruyor galiba.
Gece Geçen Gemi, Pınar Eğilmez, 184 syf., Karakarga Yayınları, 2024. Kitapta şöyle bir cümle geçiyor: “Hiçbir şey uzun müddet görmezden gelinen acılardan daha güçlü değildir.” Bu romanda, ferdi acılar ve gözlemci olarak toplumun rolü üzerine durdum. Biz toplum olarak binlerce acı üzerinden algımıza ve bilgimize sunulan tek bir acıya reaksiyon göstermekte çok başarılıyız. Örneğin sabah uyandığımızda, medyada kıyıya vurmuş bir mülteci çocuk cesedi gördüğümüzde çok üzülüyor, bu işlerin bu hale gelmesinin altındaki dinamikleri tartışıyor, gönderiler altında birbirimizle hengame ediyor, tahminen o gün sevinçli bir şey yapmıyor, yaptıysak paylaşmıyoruz. Yeterli ve etrafına hassas bir insan olmanın tüm gereklerini yerine getirip deşarj oluyoruz. Gece yatıp uyuyoruz. Ve biz uyurken onlarca ceset tekrar kıyılara vuruyor, yüzlerce çocuk öldürülüyor, istismar ediliyor, çok makus şeyler olmaya devam ediyor. Biz görmediysek yoklar mı? Hayır, varlardı. Ancak biz acıların bir tekine bu sabah bütün vicdanımızı akıttık. Gereğini yaptık. Kimin için? Kendimiz için. Süregelen iç huzursuzluğumuzu, reaksiyon vermenin yatıştırıcı tesiriyle bir müddetliğine susturabilmek için.
Şunu demek istiyorum: Tekil olaylar üzerinden reaksiyon vererek yatışabilmek, bizi genel çerçeveye körleştiriyor. Bir gözlemciden mahrum, kendi öznel acılarının içinde yitip giden herkes, bizler uyurken gece geçen birer gemi. Ben bu kurgu cihanında bu sefer, gece geçen gemileri okurun algısına sundum. Lakin bunu yaparken gayem asla “Al bak, görmediklerini de gör, bunlara da üzül, bunlara da reaksiyon ver” değil. Gayem, gece geçen gemiler üzerinden okurun kendi acısı ile temas edebilmesi. Kendi içinde bastırdığı sesleri duyabilmesi. Çoğumuzun hayatı kendimizden kaçmakla geçiyor. Kaçtığımızı bile bilmeden. Meğer kendinden kaçmakla kendine koşmak tıpkı şey. Ben çok hazırlıksız çarpıştım kendimle. Başım gözüm dağıldı. Artık ise varoluş hedefim, edebiyat üzerinden insanların kendilerine yumuşak iniş yapmalarına yoldaşlık etmek.
Psiko-kurgu olarak tanımladığınız bu anlatım lisanı, romanın klasik bir aşk hikayesinden bağımsız olarak yazın dünyasında başka bir yere konumlandırıyor. Psiko-kurgunun bu kıssayı farklılaştırdığını söyleyebilir miyiz? Sizce bu lisan, okuyucuda nasıl bir his uyandırıyor?
Bir okur olarak, okurken durup bir müddet tavana bakmama sebep olan metinleri okumayı seviyorum. Yani bir kalakalmalıyım. Pekala ne vakit kalakalırız? Metinde, içimizde de karşılığı olan ve farkında olmadığımız bir şeyle karşılaştığımızda. Ya da içimizde ne vakittir havada asılı bekleyen bir soru, okuduğumuz kurgu metin üzerinden şak diye cevaplandığında. Ya da zihnimizde düzgün çalışmayan bir aplikasyon misali bir huzursuzluk, okuduğumuz öykünün bir cümlesi ile mana bulduğunda. Nihayet söz edemediğimiz şeyleri, tabir edebilir hale geldiğimizde.
Okumayı sevdiğim yapıda ve güçte şeyler yazmayı seviyorum. Okur, romanımı okuyup bitirdiğinde büsbütün kendisi ile ilgili bir sebepten heyecan duyuyorsa, rahatlamışsa, bir karar vermiş yahut huzura kavuşmuşsa başardım demektir. Zira güzelleşmenin birinci adımı, kendinle temas. Sonra kim, nerede, nasıl düzgünleşir bilemem. Dilerim uzman ellerde, âlâ beşerlerle karşılaşarak güzelleşsin herkes. Benim gayem kurgu üreterek kendimi anlamak ve kendini anlamak isteyen insanlara kurgu yoluyla yoldaşlık etmek.
Karakterlerimizden Hikmet, çocukluğunda yaşadığı travmaların izlerini taşıyan ve kendini Mehmet (Arif Dede) sayesinde bulan bir genç. Öteki yandan Füsun ile Jihan da aşklarını özgürce yaşamak isterken toplumsal birtakım dayatmalara çarpan kadınlar… Her biri başka bir kitap konusu olan bu karakterlerin birinin hayatını yazacak olsanız önceliği hangisine verirdiniz?
Aslında Füsun ve Jihan, hayatlarını özgürce yaşamak konusunda bahsettiğiniz toplumsal birtakım dayatmalardan epeyce azade karakterler. Hatta ikisi de üstün oldukları ve eksik oldukları yanlarıyla ne iseler o formda hayatlarını tam gaz yaşamak ve toplumsal dayatmalarla dolu, ağır akıcı bir trafik içinde makas atarak ilerlemekte yetenekli bayan karakterler. Yazacak olsaydım Jihan’nın solo romanını yazardım. Zira o benim yeni ve olgunluk periyodu karakterim. Lakin yazacağımı sanmıyorum. Bu üç roman, üçleme olarak burada toparlanır.
‘Gece Geçen Gemi’ ile şimdiye dek okuyuculardan nasıl yansılar aldınız?
Henüz çok yeni raflarda. Lakin en çok aldığım reaksiyonlar çok sürükleyici olduğu, aykırı köşeleri kestirim edememiş oldukları, onlara bir oradan bir buradan vurmuş olduğum (iyi anlamda), karakterlerle kurdukları bağlar ve bu kitabı yazdığım için çok çok teşekkürler…
‘YENİ BİR KISSADA GÖRÜŞMEK ÜZERE’
Son olarak yakın devir projelerinizle ilgili neler söylemek istersiniz?
Bu sefer bir evvelki üzere uzun bir orta vermem üzere geliyor. Orijinal bir kıssada görüşmek üzere.