Standart bir insan beyninden çok daha farklı bir niyet sistemine sahip olan akıl hastalarıyla sık sık temas eden doktor ve hemşirelerin başından geçenlere dair anlattıkları vakitle birçok kent efsanesini de yarattı. Bu kent efsaneleri ortasında kuşkusuz en bilinenlerden biri de bir hemşirenin aktardığına nazaran kendini portakal suyu zanneden bir hastaydı. ‘Etrafa dökülmemek’ ya da ‘yanlışlıkla biri tarafından içilmemek’ için kıpırdamadan yatağında uzanıp tavanı seyreden bu hasta gecelerini uykusuz geçiriyordu. Lakin kendini portakal suyu zanneden hasta en şaşırtan hadise değildi. İsmini tarihe yazdıran bir isim çok daha enteresan bir fikre inanıyordu.
Kral VI. Charles’ın taht giyme töreni
CAMDAN YAPILDIKLARINA İNANIYORLARDI
Kökeni 1960’lı yıllara dayanan ve günümüze kadar ulaşan bu öykü, birçoklarına kent efsanesi üzere gelse de aslında 14. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar birçok insanın yaşadığı yanılsamayla örtüşüyordu. 14 ila 19’uncu yüzyıllarda yaşayan kimi beşerler bedenlerinin bir kısmının yahut tamamının camdan yapıldığına inandığını söylüyordu.
Bu yüzyıllara ilişkin kimi tıbbî evraklar, hastaların kendilerini vazo yahut sürahi üzere cam objelerden yapıldıklarına inandıkları olayları barındırıyordu. Bu gizemli ve yaygın cam yanılgısının nedeni günümüzde hâlâ bilim insanları ortasında tartışılıyor. Şaşkınlık verici cam sanrısının en bariz hadisesi olarak ise ismini tarih sahnesine yazdıran Fransa Hükümdarı VI. Charles gösteriliyordu.
ÇOK GEÇMEDEN BİRİNCİ İŞARETLER ORTAYA ÇIKMAYA BAŞLADI
Kral VI. Charles, 1380 yılında yalnızca 11 yaşındayken tahta çıktı. Tahta çıktığı sırada ülkesi Fransa ve İngiltere ortasındaki ‘Yüz Yıl Savaşı’ devam ediyordu. Yetişkin olmadığı için devletin idaresi dört amcasından oluşan bir heyete verilmişti. Kral VI. Charles lakin 21 yaşında Fransa devleti idaresini üzerine alabildi. Tahta çıktığı birinci yıllarda gelecek vadeden, bürokrasiyi düzgünleştirmek ve yolsuzluğu azaltmak için ıslahatlar düzenleyen bir hükümdardı.
Bu durum dönemin papaları siyasete karışana kadar devam etti. O periyotlar biri Fransa’da biri ise İtalya’nın Roma kentinde olmak üzere iki papa vardı. Bu iki papa, ‘gerçek papa’ olduklarını ispat etmek için kıyasıya bir rekabet halindeydi. Kral VI. Charles, Fransa’daki papayı Roma’ya papa olarak yollamaya karar verdi. Ancak bu siyasi hamleyi gerçekleştirmeden evvel, 1392’de Kral VI. Charles’ın akıl sıhhatini kaybettiğine dair birinci işaretler ortaya çıkmaya başlamıştı.
KURT OLDUĞUNU DÜŞÜNÜP HİZMETÇİLERİNİ KOVALADI
Bir anda sahip olduğu unvanı asla umursamamaya başlayan Kral VI. Charles, bunun yerine mahpustan çıkan mahkûmları yakalamak üzere şahsî sıkıntılara yük vermeye başlamıştı. Bu dönemde bir seferinde bir mahkûmu kovalarken kendi süvarilerine saldırdı, hatta kimilerini kendi elleriyle öldürdü. Kraliyet ailesinin geri kalanı, bu kadar yüksek bir pozisyonda olmanın onun için gerilimli olduğunu düşünüyordu. Hükümdarın davranışlarını onun zihinsel sıhhatinin berbata gittiğine dair belirtiler olarak görmek yerine öbür sebepler arıyorlardı. Kral VI. Charles’ın zihinsel sıhhati, kral olduğunu hatta isminin ne olduğunu unutacak kadar kötüleşmeye devam etti. Savlara nazaran beş ay boyunca banyo yapmayı, hatta kıyafetlerini değiştirmeyi dahi reddetti. Durumu kötüleşmeye devam ederken Kral VI. Charles kendini kurt zannedip kale içinde hizmetçileri ve muhafızları kovalamaya bile başlayacaktı.
Akıl sıhhatini kaybeden Kral VI. Charles’ın muhafızlara saldırdığı anın resmedilmesi
TARİHÇİLERİN ONA ‘DELİ’ DEMESİNİN SEBEBİ…
En yakın arkadaşı olan ‘Kasap’ lakaplı Olivier V de Clisson’ı öldürmeye teşebbüs ettiğinde herkes Kral VI. Charles’ın akıl sıhhatinden yeterlice kaygı etmeye başlamıştı. Lakin hükümdarın büsbütün delirdiğini insanlara düşündüren asıl şey, tekraren sefer yere düşüp kendini yaralamasına karşın birden kendisinin camdan yapıldığını düşünmesi oldu. Bu durum Kral VI. Charles’ın hayatının geri kalanında da aralıklı olarak devam edecekti ve bu hastalığından dolayı birtakım tarihçiler ona ‘Deli Charles’ diyeceklerdi.
Kral, yere düştüğünde kırılmaması için hizmetçilerine her vakit zırh giydirirdi. İnsanların ona dokunmasına müsaade vermemesinin nedeni de buydu. Hizmetçileri onu zırhla giydirirken derisine tek bir parmakla bile değmemek zorundaydılar. Bu yanılsama Kral VI. Charles’ın rastgele bir savaş alanına adım atmasına da mahzur oldu. Yakın etrafındaki herkes onu zihinsel problemleriyle yüzleştirmek istese de Kral tarafından öldürtülmekten korkuyordu.
Takvimler 1422 yılını gösterdiğinde Kral VI. Charles, artık etrafındaki dünyayı, hatta Kraliyet ailesini bile tanıyamıyordu. Zihinsel sıhhati gün geçtikçe berbata gitti ve çok geçmeden tıpkı yılın 21 Ekim’inde vefat etti. Kral VI. Charles, cam sanrısının en ünlü örneği olsa da yaşadığı yüzyılda açıklanamayan cam yanılgısından muzdarip olan pek çok akademisyen ve aristokrattan sırf biriydi.
‘ÖLÜ OLDUĞUNU DÜŞÜNÜP KENDİNİ KESİYORDU’
Cam sanrılarına dair çok rapor, tarihi evraklarda kayıt altına alındı. Bu raporlarda kalçalarının camdan olduğuna inanan, bir yere oturmadan evvel yastık koyan pek çok kişinin davranışları not edilmişti. 19. yüzyılda daha az yaygın hale gelen cam sanrısının son örneklerinden biri ise Bavyeralı I. Ludwig’in kızı Alexandra Amalie’ydi. Bavyera Prensesi Alexandra, 1840’lı yıllarda, çocukluğunda bir cam piyano yuttuğuna inanıyordu. Bu inancı yüzünden karşısına çıkan bir piyanoya ziyan vermemek için çok dikkatli olması gerektiğini kendine sık sık hatırlatıyordu. 19. yüzyılda cam sanrısı hadiseleri hayli ender görülmeye başlanmış, 20’nci yüzyılda ise sırf birkaç hadiseye rastlanmıştı. Bu hadiseler daha evvelkiler üzere yüksek profilli bireylerden oluşmuyordu.
Zamanın alımları ve bilim insanları bu olaylar için birçok teoride bulunsa da insanların kendilerini neden camdan yapıldığına inandıklarına dair söylenebilecek net bir delil yok. Klinik Psikolog Ayhan Altaş, Kral Charles’ın ve öbür olaylara ilişkin görülen sorunların, psikozlarda görülen sıkıntılar olduğunu söyledi. Çalıştığı psikiyatri kliniklerinin birinde, meyyit olduğunu düşünen ve bunu kanıtlamak için daima kendini kesme eğiliminde bulunan bir hadiseyi örnek gösteren Altaş, ruhsal sorunların oluşmasında kişinin ruhsal yapısının, genetiğinin ve etrafının tesirli olduğunu hatırlattı.
‘MANTIKSIZ GÖRÜNEN ŞEYLERİN BİR MANASI OLABİLİR’
Psikozlarda ve sanrılarda bilhassa genetiğin çok tesirli olduğuna değinen Klinik Psikolog Altaş, “Bu tarz sorunlarda şahısların yaşadığı olaylar sonrası mantık dışı üzere gözüken bir sorun oluşur. Lakin bu mantık dışı üzere gözüken sorunun şuur dışında değerli bir manası olabilir” cümleleriyle bahse açıklık getirdi. Bunu bir örnekle açıklayan Altaş, kelamlarına şöyle devam etti:
“Örneğin birtakım hadise incelemelerinde fizyolojik olarak hiçbir sorun olmamasına karşın birtakım bireyler duyma ve görme problemleri yaşadıklarını söylemişlerdi. Yapılan ruhsal kıymetlendirme sonrası duyma sorunu yaşayan bireylerin çok derece rahatsız edecek şeyler duydukları ve görme sorunu olan şahısların de çok rahatsız edici şeyler gördükleri sonucuna varılmıştı.”
‘SAVAŞ VE PANDEMİ DEVİRLERİNDE KORKULAR ARTIYOR’
Benzer olayların mantık çerçevesinde değerlendirildiğinde anlamsız üzere görüldüğünü ama aslında şuur dışında manası olan mevzular olduğunun altını çizen Klinik Psikolog Altaş, “Yani bir kişi kendini camdan yapılmış olarak zannediyorsa kendi içinde bir mantığı vardır lakin günlük hayatta fonksiyonel bahisler değildir” tabirlerini kullandı. Kendini cam sanma sarılarının 14’üncü ve 16’ncı yüzyıllar ortasında sıklıkla görülmesinin nedeninin artan korku bozuklukları olabileceğini söyleyen Altaş, yaşanılan pandemi, savaş üzere devirlerin insanlardaki korku düzeyini artırdığına dikkat çekti. Altaş, “Pandemi devrinde telaş bozuklukları çok fazla arttı. Bilhassa ‘Korona olup öleceğim’ derdi ön plana çıktı hatta buna ‘koronafobi’ diyenler de oldu. Kral VI. Charles’ın yaşadığı devir de savaşların daha çok yaşandığı bir devir olduğu için savaşların getirdiği mevt korkusu şahıslarda tasa bozukluğu yahut travma sonrası gerilim bozukluğu üzere sorunların yaygınlaşmasına neden olmuş olabilir. Doğal ki Kral’ın yaşadığı sorun tek başına telaş bozukluklarıyla açıklanabilecek bir durum değil” diye konuştu.